Uniek vaargebied !

Wandelaars en fietsers kennen Goeree-Overflakkee van de overweldigende natuur, de vergezichten en de alomtegenwoordige strijd tegen het water. Bij watersporters is het veel minder bekend. Onterecht, want de havenkanalen vormen een uniek, bevaarbaar natuurgebied.

Goeree-Overflakkee is een vriendelijk schiereiland tussen het kolkende Haringvliet en de weidse Grevelingen. De geschiedenis van het Zuid-Hollandse voormalige eiland gaat terug tot de Romeinse tijd. Oorspronkelijk bestond dit gebied uit losse eilandjes, die door brede geulen waren gescheiden. Door verzanding kwamen de eilanden tegen elkaar aan te liggen, maar ze vielen regelmatig ten prooi aan stormvloeden. Goeree is genoemd naar Goedereede, wat ‘veilige haven’ betekent.

Goeree en Overflakkee

In 1751 werden Goeree en Overflakkee verbonden door de Statendam, die de eilanden beschermde tegen het water en verbond met het vasteland. Achter de dijk ontstond door inpoldering nieuw land. De ingepolderde dorpen waren voor contact met de buitenwereld nog wel van afhankelijk van hun havens, die nu ver binnen de zeedijk lagen. Daarom werd een netwerk van havenkanalen gegraven, dat de dorpen met de zee verbond.

Rijke natuur

Na de watersnoodramp en de daaropvolgende aanleg van de Deltawerken raakten veel havenkanalen in onbruik. De natuur kon er haar eigen gang gaan en omdat er geen mensen kwamen, ontstonden er rietlanden met vogelkolonies.

Op 15 november treedt het zogenaamde ‘kierbesluit’ in werking, waarmee de Haringvlietsluizen af en toe op een kier kunnen worden gezet. Hierdoor kunnen trekvissen als de zalm en de zeeforel naar binnen zwemmen om te paaien. Ter compensatie van de verzilting die hierdoor ontstaat, is een netwerk van binnendijkse kanalen verbreed en bevaarbaar gemaakt. Momenteel is een deel van het natuurgebied per fluisterboot of kano toegankelijk. Dat gaan wij ook doen. In een zalmschouw met elektromotor gaan we met boswachter Ted en gids Jan op pad.

Vissershaven in Stellendam

We vertrekken uit de oude vissershaven van Stellendam, oorspronkelijk een spuihaven en loshaven van vooral garnalen en steur. In het natuurgebied zijn aanlegplekken voor de elektrische huurbootjes gemaakt. We varen rustig door een kanaal langs de witte Stellendamse molen naar het Zuiderdiep en het Kiekgat. De bedoeling is dat een deel van de kanalen op Goeree-Overflakkee weer helemaal bevaarbaar wordt.

Onderweg spot boswachter Ted voortdurend vogels. Hij vertelt trots dat aan de oever van het Haringvliet een enorm houten gebouw wordt gebouwd in de vorm van het ei van de stern. Het observatorium in het Scheelhoek vogelreservaat is dit jaar klaar, wordt 11 meter lang en 8 meter hoog. Van daaruit kun je vooral lepelaars en sterns gadeslaan.

Vele vogelsoorten

Wij varen naar het Westen, in de richting van Goedereede-Havenhoofd en passeren de brug van de drukke N57. De mast van onze zalmschouw past er maar net onderdoor. Af en toe grijpt Ted zijn verrekijker en roept vol vuur de naam van een nieuwe vogelsoort. We zien kuifeenden, krakeenden en tafeleenden zwemmen en opvliegen. Boven de bomen hangen veel roofvogels. We spotten buizerds en een sperwer. Volgens Ted eet de sperwer alleen kleine vogels en de buizerd juist knaagdieren. Ook zien we een bruine kiekendief vliegen.

Oppassen voor zandplaten

Overal passeren we zandplaten en dat het gebied verzandt, merken we ook als de schroef van ons elektrobootje tegen de grond slaat. Officieel is het hier geen vaarwater dus het wordt niet beheerd en uitgebaggerd. Je moet dus oppassen en ruime bochten maken.

Het laatste stuk van de tocht voert ons door het kanaal naar Goedereede-Havenhoofd. Het wordt aangenaam warm, de wind valt weg en de najaarszon heeft nog kracht. Met kajaks kun je klunend vanuit Havenhoofd naar Goedereede oversteken. Vanaf hier loop je zo de Kwade Hoek in, een uniek oerlandschap, beheerd door Natuurmonumenten.


Boswachter Ted pakt zijn verrekijker en gilt: “Een rode wouw, heel bijzonder, en nog een, en nog een, Waauw, vier rode wouws.” Hij pakt zijn telefoon om het direct aan zijn zoon, ook een ‘vogelaar’ te appen. Prompt krijgt hij een berichtje terug. Pa, ik heb er even verderop zes gezien. Ook bij vogelaars heb je baas boven baas.


Zalmschouwen zijn vooral bekend in de Biesbosch, maar ook op Goeree-Overflakkee is het een inheems type boot. Op het Haringvliet werd in het verleden met deze bootjes op trekvis zoals zalm en steur gevist. De oorsprong van het boottype ligt in de tweede helft van de negentiende eeuw, toen de boten van hout werden gemaakt. Nu zijn ze van staal. Meestal werd er met de boten geroeid, maar ze hebben een grenenhouten mast met een spriettuig. De zwaarden en het roer waren van eikenhout.

Er zijn in Nederland nog ongeveer 200 originele zalmschouwen.
Vanuit het Wapen van Stellendam worden elektroboten en kano’s verhuurd. De gehuurde boot is een replica van dit authentieke boottype. De huurprijs is €25 per uur met een minimum van twee uur. De actieradius is ongeveer vijf uur. Huurvloot wordt beheerd door vrijwilligers.